Εισαγωγικό σημείωμα
Το παραμύθι που κρατάς στα χέρια σου είναι το πρώτο προσωποποιημένο παραμύθι στην Ελλάδα, μέσω του οποίου με την δύναμη της προσωποποίησης, που σύμφωνα με έρευνες αποδεδειγμένα κεντρίζει την προσοχή του παιδιού, θέλουμε να συμβάλλουμε στην καλλιέργεια της συναισθηματικής ανθεκτικότητας. Τι είναι όμως η συναισθηματική ανθεκτικότητα; Και επίσης είναι η συναισθηματική ανθεκτικότητα κάτι που καλλιεργείται;
Η συναισθηματική ανθεκτικότητα αναφέρεται συνήθως στην δυνατότητα του ατόμου να προσαρμοστεί και να είναι ευέλικτο όταν παρουσιαστεί μια απειλή από το περιβάλλον. Με απλά λόγια η υψηλή συναισθηματική ανθεκτικότητα μας δίνει την δυνατότητα να ανταποκρινόμαστε αποτελεσματικά στις προκλήσεις της ζωής. Βασισμένοι σε ποικίλα ερευνητικά δεδομένα οι ειδικοί σκιαγραφούν κάποια κοινά χαρακτηριστικά στα παιδιά που διακρίνονται για υψηλή συναισθηματική ανθεκτικότητα. Αυτά είναι η κοινωνική επάρκεια. Η δυνατότητα δηλαδή να συνάψει σχέσεις με συνομηλίκους και μεγαλύτερους, να ανταποκρίνεται στους άλλους κι εκείνοι να ανταποδίδουν θετικά, να είναι δραστήριο κοινωνικά, ευέλικτο, προσαρμοστικό και με αίσθηση του χιούμορ. Η δυνατότητα να επιλύει προβλήματα. Η αυτονομία και η αίσθηση σκοπού και συγκριμένων στόχων για το μέλλον.
Η απάντηση στην ερώτηση εάν η συναισθηματική ανθεκτικότητα είναι ένα χαρακτηριστικό που καλλιεργείται, η απάντηση ευτυχώς είναι θετική. Όπως εξασκείται και καλλιεργείται ένας μυς, με τον ίδιο τρόπο ‘’χτίζεται’’ σταδιακά η ικανότητα του παιδιού να ξεπερνά δυσκολίες. Η διαδικασία αυτή χρειάζεται πολύ χρόνο και περιλαμβάνει την καλλιέργεια συμπεριφορών, σκέψεων και πράξεων προς αυτή τη κατεύθυνση. Αυτός ακριβώς είναι και ο στόχος του συγκριμένου προσωποποιημένου παραμυθιού.
Πιο συγκεκριμένα μέσα από τα ‘’Μεγάλα Όνειρα’’ θα προκύψουν διάφορα ερεθίσματα στα οποία αξίζει να σταθείς καθώς μπορεί να αποτελέσουν ένα έναυσμα στην καλλιέργεια της συναισθηματικής ανθεκτικότητας του παιδιού. Οι παιδοψυχολόγοι μας θα σε βοηθήσουν να σταθείς στα σημεία αυτά, έτσι ώστε να τα συζητήσεις μαζί με το παιδί. Επιπλέον, θα σου δώσουν πρακτικές συμβουλές που θα μπορείς να χρησιμοποιείς στην καθημερινότητα σου με το παιδί. Έτσι, το προσωποποιημένο παραμύθι που κρατάς στα χέρια σου δεν είναι απλά ένα δώρο ενθύμιο για το παιδί αλλά και ένα σημαντικό εργαλείο που θα βοηθήσει στην συναισθηματική του ανάπτυξη και θα σε φέρει πιο κοντά με το παιδί που αγαπάς.
Ελπίζουμε οι προτάσεις μας να σου φανούν χρήσιμες!
Και κάτι τελευταίο! Σου προτείνουμε να διαβάσεις το παραμύθι πρώτα μόνος σου, έπειτα να διαβάσεις τις συμβουλές των παιδοψυχολόγων και έπειτα να το διαβάσεις μαζί με το παιδί!
Παραμύθι με Όνομα
Σημεία που αξίζει να σταθείς
Κατά την διάρκεια της ανάγνωσης ενός παραμυθιού τα παιδιά μπορεί να μην κάνουν ερωτήσεις σχετικά με το παραμύθι. Καθώς όμως η αξία του παραμυθιού έγκειται όχι απλά στην ανάγνωση του αλλά και στην κατάλληλη επεξεργασία του ο ενήλικας μπορεί να πάρει την πρωτοβουλία και με λίγα λόγια να νοηματοδοτήσει το περιεχόμενο, είτε στο τέλος του παραμυθιού είτε κατά την διάρκεια της ανάγνωσης, μένοντας σε κάποια σημεία. Είναι σημαντικό γενικά να αποφεύγουμε να κάνουμε μακροσκελείς αναλύσεις, να επιλέγουμε να εξηγούμε με λίγα λόγια και να αφήνουμε στο παιδί το χώρο να τα επεξεργαστεί και να μας ρωτήσει σε επόμενο χρόνο.
‘Τα άλλα λουλουδάκια γελούσαν με τα μεγάλα όνειρα που είχε το σποράκι’
Ερωτήσεις που μπορεί να κάνει το παιδί:
“Γιατί να γελούσαν;” “Μήπως ήταν όντως χαζά τα όνειρά της;”
Επεξηγήσεις από γονείς:
Τα άτομα που διαβάζουν το παραμύθι στο παιδί, μπορούν να επανέλθουν σε αυτή τη σελίδα είτε στο τέλος του παραμυθιού επεξηγώντας, είτε διακόπτοντας την αφήγηση για να νοηματοδοτήσουν το περιεχόμενο.
“Καμιά φορά αυτό που δεν καταλαβαίνουμε, μπορεί να το κοροϊδεύουμε”
“Σου έχει τύχει ποτέ αυτό στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο; Τι συνέβη τότε;”
Να ακούς τη φωνή “Ναι, μπορώ”
Ερωτήσεις που μπορεί να κάνει το παιδί:
“Κι αν δεν την ακούω;”
Επεξηγήσεις από γονείς:
Δεν είναι πάντα εύκολο να την ακούσουμε αυτή τη φωνή. Αν δεν την ακούς πολύ δυνατά, δεν πειράζει. Μπορείς να πας σε ένα πιο ήσυχο μέρος, εκεί που νιώθεις άνετα και να συγκεντρωθείς. Τότε μπορεί να την ακούσεις, ακόμη κι αν δεν είναι πολύ δυνατή.
Ερωτήσεις που μπορεί να κάνει το παιδί:
“Κι αν μου λέει πως δεν μπορώ;”
Επεξηγήσεις από γονείς:
“Μπορεί καμιά φορά να μην είναι τόσο ευγενική αυτή η φωνούλα. Τότε μπορείς να ρωτήσεις έναν μεγάλο να σου θυμίσει πόσα πολλά πράγματα μπορείς να κάνεις για να τα θυμηθείς καλύτερα και να δυναμώσει αυτή η φωνούλα μέσα σου.”
Συννεφούλα
Ερωτήσεις που μπορούν να κάνουν οι γονείς:
‘’Για σένα ποια θα μπορούσε να είναι η συννεφούλα σου;’’
Η συννεφούλα μπορεί να είναι ένας πολύ καλός μας φίλος, η μαμά, ο μπαμπάς, η θεία.
Φλώρα Κολιούλη,
Ph.D Αναπτυξιακή Ψυχολόγος παιδιού και εφήβου
Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Άλλα ενδιαφέροντα σημεία που αξίζει να σκεφτείς ή να συζητήσεις
-Έμαθε να χορεύει στη βροχή. Ήξερε ότι ο ήλιος σύντομα θα βγει.
Η φράση αυτή μπορεί να αποτελέσει μια αφορμή να παρατηρήσουμε τη φύση με το παιδί και να συζητήσουμε τους κύκλους των εποχών. Μπορούμε να παρομοιάσουμε την ζωή μας με αυτό τον κύκλο των εποχών. Όπως ακριβώς οι εποχές εναλλάσσονται και η φύση αλλάζει, έτσι και στην ζωή μας υπάρχει μια ποικιλία τόσο στα συναισθήματα μας όσο και στις καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε. Δεν είναι όλα πάντα εύκολα, ούτε είμαστε πάντα χαρούμενοι. Eίναι σημαντικό να εξηγήσουμε στο παιδί ότι αυτή η εναλλαγή τόσο στα συναισθήματα μας όσο και στις καταστάσεις της ζωής είναι κάτι φυσιολογικό.
-Έβλεπε τη κάθε αναποδιά ως μια ευκαιρία να φτάσει πιο ψηλά
Όταν λοιπόν τα πράγματα δεν πηγαίνουν έτσι όπως τα θέλουμε, τί κάνουμε; Απογοητεύoμαστε; Ή μήπως βλέπουμε την κάθε δυσκολία ως μια ευκαιρία να μάθουμε κάτι; Στόχος μας εδώ δεν είναι τόσο να λάβουμε μια απάντηση αλλά να θέσουμε ένα ερώτημα και να δώσουμε διάφορες επιλογές στο παιδί όταν τα πράγματα μοιάζουν ‘’ανάποδα΄΄. Στο σημείο αυτό μπορείς να δώσεις ένα παράδειγμα από τη δική σου ζωή που μια δυσκολία αποτέλεσε μια ευκαιρία για να μάθεις κάτι που σε βοήθησε αργότερα στην ζωή σου.
-Μιλούσε όμορφα στον εαυτό του/της
Για να μπορέσουν τα παιδιά να καλλιεργήσουν σταδιακά τη ικανότητα να μιλούν όμορφα στον εαυτό τους και να μην είναι επικριτικά – ‘’Πάλι δεν τα κατάφερα’’, ‘’Δεν θα τα καταφέρω ποτέ’’, ‘’Εγώ φταίω’’, θα πρέπει πρώτα οι σημαντικοί άλλοι (γονείς, εκπαιδευτικοί, άτομα που τα φροντίζουν) να μιλούν όμορφα για τις προσπάθειες τους και να επιβραβεύουν την κάθε προσπάθεια και όχι τόσο το αποτέλεσμα! Σιγά σιγά αυτή η φωνή των σημαντικών άλλων εσωτερικοποιείται και γίνεται η φωνή των παιδιών. Φυσικά αυτή η διαδικασία είναι κάτι που παίρνει χρόνο, είναι συνεχής και θα πρέπει να συνδυάζεται και με άλλες πράγματα όπως για παράδειγμα την ανάληψη πρωτοβουλιών που το παιδί τα καταφέρνει καλά κτλ.
Χατζηκωνσταντινίδου Βιργίνια
Δημιουργός Παραμύθι με Όνομα
Msc Counselling,
Msc Education,
Msc Inclusive and Special education
Η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας
Μέσα στην προσωποποιημένη ιστορία τα ‘’Μεγάλα Όνειρα’’, το σποράκι είχε εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τις δυνατότητες του και αυτό ήταν ένα από τα βασικά στοιχεία που το βοήθησαν τελικά να τα καταφέρει και να πραγματοποιήσει το όνειρό του! Τι είναι όμως η αυτοπεποίθηση και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί να καλλιεργήσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του;
Η αυτοπεποίθηση είναι το σύνολο των εντυπώσεων που έχει ένα άτομο για τον εαυτό του αλλά και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ότι τον βλέπουν οι άλλοι. Η αποδοχή, η αγάπη και η στοργή από τους γονείς είναι τα πιο απαραίτητα συστατικά για την καλλιέργεια υψηλής αυτοπεποίθησης. Η εσωτερική ασφάλεια που προσφέρει το οικογενειακό περιβάλλον στο παιδί είναι καθοριστικής σημασίας για να μπορεί το παιδί να ανταποκριθεί με σιγουριά στις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει. Πώς λοιπόν ξεκινάμε να καλλιεργούμε την αυτοπεποίθηση του παιδιού από μικρή ηλικία και πώς με απλές πράξεις οι γονείς μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξης μιας θετικής αυτοεκτίμησης;
1.Πρωτοβουλίες. Δώστε στο παιδί την ευκαιρία να αναλάβει πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα μπορείτε να δώσετε στο παιδί σας την ευκαιρία να επιλέξει τα ρούχα που θα φορέσει στο σχολείο ή να επιλέξει το παραμύθι που θέλει να διαβάσει ή ακόμα και την εξωσχολική δραστηριότητα με την οποία θέλει να ασχοληθεί!
- Αρμοδιότητες. Δώστε στο παιδί αρμοδιότητες και δείξτε του εμπιστοσύνη ότι μπορεί να τα καταφέρει! Για παράδειγμα μπορεί να αναλάβει να ετοιμάζει την τσάντα του για το σχολείο ή να μαζεύει τα παιχνίδια του.
3.Επιβράβευση. Επιβραβεύστε την προσπάθεια του παιδιού ακόμα και δεν φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Μην τσιγκουνεύεστε τους επαίνους. Πείτε μπράβο στο παιδί σας για τα πράγματα που κάνει καλά. Ακόμη και αν κάνει καλά κάτι μικρό, αν το επαινέσετε τότε το παιδί θα ενθαρρυνθεί να δοκιμάσει και μεγαλύτερα πράγματα. Να είστε ειλικρινείς χωρίς να υπερβάλετε.
- Θετικός καθρέπτης. Προσπαθήστε να είστε θετικός καθρέφτης για το παιδί σας αφού ένα παιδί βλέπει τον εαυτό του κυρίως όπως τον βλέπουν οι γονείς του. Βελτιώστε τη δική σας αυτοπεποίθηση καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι γονείς με χαμηλή αυτοπεποίθηση δυσκολεύονται να καλλιεργήσουν αυτοπεποίθηση στα παιδιά τους.
- Ανακαλύψτε και προωθήστε τα ταλέντα του παιδιού σας.
Ανακαλύψτε τα ταλέντα του παιδιού σας και προωθήστε το να ασχοληθεί με αυτά. Αν το παιδί σας έχει επιτυχίες σε κάποιες δραστηριότητες αυτό θα τον εμψυχώσει να προσπαθεί και σε πράγματα που δεν είναι τόσο καλός.
Ελίζα Δημητροπούλου
Msc Counselling and Psychotherapy
Κάποιες γενικές οδηγίες για πιθανή χρήση των παραμυθιών από τους γονείς:
- Δείτε το παραμύθι ως ένα «μέσο» να επικοινωνήσετε με το παιδί σας και να μάθετε παραπάνω πράγματα για το συναισθηματικό του κόσμο
- Διαβάστε με το παιδί σας το παραμύθι και προσπαθήστε να διηγηθείτε την ιστορία χρωματίζοντας την φωνή σας ανάλογος με τα σημεία στίξης.
- Προσπαθήστε μέσα από την αφήγηση σας να είναι ορατά τα συναισθήματα π.χ πως τα συναισθήματα αποτυπώνονται στις εκφράσεις του προσώπου
- Αφού ολοκληρωθεί η αφήγηση κάντε ανοιχτές ερωτήσεις στο παιδί π.χ τι σου άρεσε, τι δεν σου άρεσε, ποιος είναι ο αγαπημένος σου ήρωας κτλ…
- Αν το παιδί έχει μείνει σε μια συνθήκη η κατάσταση που βιώνει κάποιος από τους ήρωες του παραμυθιού μείνετε σε αυτό
- Επικεντρωθείτε στον ήρωα η στην κατάσταση που έχει μείνει το παιδί προσπαθώντας να καταλάβετε τι το προβλημάτισε η αν ταυτίζεται ή πως ερμηνεύει μια συνθήκη
- Μην κρίνεται το παιδί για σκέψεις που μπορεί να μοιραστεί μαζί σας ανοιχτά
- Προσπαθήστε να κάνετε ερωτήσεις πάνω σε αυτά που φέρνει για τον χαρακτήρα ή το θέμα που ανοίγει
- Αποφεύγεται να δώσετε άμεσες δικές σας απαντήσεις παραπάνω καθοδηγείστε το μέσα από ερωτήσεις να φτάσει αυτό σε ένα λογικό ή βοηθητικό συμπέρασμα
Το προσωποποιημένο παραμύθι τα ‘’Μεγάλα Όνειρα’’ είναι ένα προσωποποιημένο παραμύθι με πολλούς συμβολισμούς και με ένα συγκινητικό μήνυμα για μικρούς και μια υπενθύμιση για τους μεγάλους. Το παραμύθι υπενθυμίζει στους μεγάλους και μαθαίνει στους μικρούς, την διαχρονική και πάντα ανυπέρβλητη αξία να ονειρεύεται ένας άνθρωπος. Επιπλέον, προάγει μηνύματα συναισθηματικής ανθεκτικότητας και πως μπορεί ένα παιδί να μάθει σε δύσκολες στιγμές να ζητάει βοήθεια, να νοηματοδοτήσει τις δυσκολίες και να μην χάνει την χαρά και τον ενθουσιασμό για στόχους που βάζει όσο δύσκολοι και αν είναι.
Μαρία Αχτσελίδου
Μsc Αναπτυξιακής Ψυχολογίας
Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια
